สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ (องค์การมหาชน) (สดร.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) จัดอบรมมัคคุเทศก์ดาราศาสตร์ครั้งแรกของไทย หนุนสร้างบุคลากรถ่ายทอดองค์ความรู้และสนับสนุนการท่องเที่ยวเชิงดาราศาสตร์ โดยเฉพาะพื้นที่ในเขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืดในประเทศไทย หวังสร้างประสบการณ์ใหม่ให้นักท่องเที่ยว
ดร. ศรัณย์ โปษยะจินดา ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ กล่าวว่า โครงการอบรมมัคคุเทศก์ดาราศาสตร์ ต่อยอดขยายผลมาจากโครงการ Amazing Dark Sky in Thailand หรือ เขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืดในประเทศไทยที่ สดร. ริเริ่มและดำเนินการร่วมกับการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) มาตั้งแต่ปี 2563 รณรงค์ให้สังคมตระหนักถึงผลกระทบจากมลภาวะทางแสง ร่วมกันอนุรักษ์ท้องฟ้ายามค่ำคืน สนับสนุนให้ประชาชนใช้แสงสว่างให้เกิดประโยชน์สูงสุดและส่งผลกระทบน้อยที่สุด เพื่อคืนธรรมชาติให้กับสิ่งมีชีวิต เอื้อประโยชน์ต่อสุขภาพของเรา และลดการสิ้นเปลืองพลังงานที่ไม่จำเป็น ผ่านการขึ้นทะเบียนเขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืดในประเทศไทยให้กับสถานที่ที่มีความมืดของท้องฟ้าที่เหมาะสม มีการบริหารจัดการแสงสว่างอย่างมีประสิทธิภาพ ปราศจากแสงรบกวน มองเห็นวัตถุท้องฟ้าเด่น ๆ ได้ด้วยตาเปล่า รวมถึงมีบุคลากรในพื้นที่ที่สามารถให้ความรู้ทางดาราศาสตร์เบื้องต้นแก่นักท่องเที่ยวได้ ปัจจุบัน มีพื้นที่ที่ผ่านเกณฑ์การพิจารณาขึ้นทะเบียนเป็นเขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืดในประเทศไทย รวมทั้งสิ้น 12 แห่ง ทั่วประเทศ
ในปี 2566 สดร. จึงจัด “โครงการอบรมมัคคุเทศก์ดาราศาสตร์ ครั้งที่ 1” ขึ้น เพื่อเปิดโอกาสให้ผู้ประกอบการท่องเที่ยว ผู้นำเที่ยว และประชาชนที่สนใจ โดยเฉพาะอย่างยิ่งบุคลากรในพื้นที่เขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืด รวมถึงผู้ประกอบการ และเจ้าของพื้นที่ที่ประสงค์จะขึ้นทะเบียนพื้นที่ของตนเป็นเขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืด ได้มีความรู้พื้นฐานที่จำเป็นสำหรับการนำเที่ยวเชิงดาราศาสตร์ มีความรู้เกี่ยวกับการดูดาว และการใช้งานอุปกรณ์ทางดาราศาสตร์ เพื่อจัดกิจกรรมในรูปแบบต่าง ๆ ทั้งในเชิงการให้ความรู้ทั่วไป เชิงการท่องเที่ยว หรือเชิงพาณิชย์ อย่างสร้างสรรค์ สร้างมูลค่าเพิ่มให้กับแหล่งท่องเที่ยวในทุก ๆ พื้นที่ของประเทศ
สุลัดดา ศรุติลาวัณย์ ผู้อำนวยการ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) สำนักงานเชียงใหม่ กล่าวว่า ประเทศไทยนับเป็นจุดหมายปลายทางที่นักท่องเที่ยวจากทั่วทุกมุมโลกสนใจอยากมาสัมผัสประสบการณ์ที่น่าประทับใจจากทรัพยากรอันอุดมสมบูรณ์ที่มีอยู่ในประเทศของเราในทุกภูมิภาค ทั้งความงดงามของสถานที่ท่องเที่ยว ศิลปวัฒนธรรม ประเพณี รวมถึงวิถีชีวิตของชุมชนที่มีความเป็นเอกลักษณ์และมีเสน่ห์ที่งดงาม ดึงดูดให้ผู้คนเกิดการเดินทางเพื่อพักผ่อนและสัมผัสประสบการณ์ที่แปลกใหม่กับกิจกรรมการท่องเที่ยวรูปแบบต่าง ๆ การอบรมมัคคุเทศก์ดาราศาสตร์ ในครั้งนี้ นับเป็นอีกหนึ่งโครงการที่จะช่วยสร้างบุคลากรที่มาสนับสนุนการท่องเที่ยวรูปแบบใหม่นี้
สำหรับโครงการอบรมมัคคุเทศก์ดาราศาสตร์ รุ่นที่ 1 จัดขึ้นเมื่อวันที่ 8 – 10 กุมภาพันธ์ 2566 ณ อุทยานดาราศาสตร์สิรินธร อ. แม่ริม และอ่างเก็บน้ำแม่ผาแหน อ. สันกำแพง จ. เชียงใหม่ มีนักดาราศาสตร์สมัครเล่น ผู้นำเที่ยวจากเขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืดในประเทศไทยที่ขึ้นทะเบียนแล้ว รวมถึงประชาชนที่สนใจเข้าร่วมอบรมในครั้งนี้ จำนวน 30 คน ผู้เข้าอบรมได้เรียนรู้และฝึกปฏิบัติหลากหลายหัวข้อ อาทิ การดูดาวเบื้องต้น การเตรียมตัวสำหรับดูดาว การใช้งานแผนที่ดาวและกล้องสองตา สังเกตการณ์ท้องฟ้าจริงพร้อมฝึกทักษะการดูดาวด้วยตาเปล่า การใช้แอปพลิเคชันทางดาราศาสตร์สำหรับมือถือ การถ่ายภาพปรากฏการณ์ดาราศาสตร์ ฝึกติดตั้งกล้องโทรทรรศน์ บรรยายการดูดาว และวางแผนจัดกิจกรรมดูดาว เป็นต้น
นอกจากนี้ ผู้เข้าร่วมอบรมยังได้ฝึกปฏิบัติภาคสังเกตการณ์ ณ อ่างเก็บน้ำแม่ผาแหน อ. สันกำแพง จ. เชียงใหม่ ผู้ที่ผ่านการทดสอบจะได้ใบรับรองการเป็นมัคคุเทศก์ดาราศาสตร์ กลายมาเป็นคลื่นลูกใหม่ของบุคลากรทางดาราศาสตร์ ที่จะร่วมกันถ่ายทอดองค์ความรู้ดาราศาสตร์ สร้างความตระหนักเรื่องการอนุรักษ์ความมืดของท้องฟ้าไทย และสามารถ จัดกิจกรรมดาราศาสตร์ในรูปแบบต่าง ๆ ได้
การอบรมมัคคุเทศก์ดาราศาสตร์ จัดขึ้นปีละครั้ง ผู้สนใจเข้าร่วมโครงการในปีถัดไป สามารถติดตามข้อมูลการรับสมัครได้ที่ เฟซบุ๊กสถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ www.facebook.com/NARITPage และติดตามข้อมูลเขตอนุรักษ์ท้องฟ้ามืดในประเทศไทยได้ที่ https://darksky.narit.or.th/